Gepubliceerd in Arts & Auto, maart 2011
Apotheker Claartje Jonker en kinderarts Christine ten Hove wilden graag iets zinvols doen met hun vrije tijd. Bij de stichting Giving Back begeleiden ze als vrijwilliger ambitieuze tienermeiden op hun weg naar een baan in de zorg.
Met de toenemende personeelstekorten in de zorg hebben we straks alle handen nodig. Ook die van talentvolle tieners, die vanwege hun achtergrond minder kans hebben om te gaan studeren of een goede baan te vinden. Daar komt Giving Back om de hoek kijken, een vrijwilligersorganisatie die succesvolle professionals als mentor koppelt aan begaafde middelbare scholieren uit een achterstandsomgeving. Jaarlijks worden er maximaal 120 scholieren uit 4-HAVO of 5-VWO geselecteerd om mee te doen aan het tweejarige programma van de stichting (zie kader). Behalve dat zij een persoonlijke mentor krijgen toegewezen, nemen de leerlingen deel aan diverse workshops (zoals politiek, recht, persoonlijke financiën, debatteren en presentatie) en sociale en culturele activiteiten. Het doel: de wereld van de tieners verbreden en hun maatschappelijke startpositie versterken.
Beschermde wereld
Apotheker Claarjte Jonker en kinderarts Christine ten Hove zijn twee van de mentoren die een talentvolle tiener begeleiden. “De eerste keer dat ik met mijn Nederlands-Turkse mentee Yesim op pad ging, heb ik haar meegenomen naar een high tea”, vertelt Claartje Jonker. “Het was een groot succes; zoiets had ze nog nooit gedaan. Het was een goede manier om het ijs te breken. Verder zijn we onder andere naar het Boerhave Museum in Leiden geweest – ook nieuw voor haar – en naar mijn werk natuurlijk.”
In het voorjaar van 2009 besloot Jonker (34) zich als vrijwilliger bij Giving Back in Rotterdam te melden. Dat ze een drukke baan als apotheker in het Erasmus MC en een jong kind had (inmiddels twee), weerhield haar er niet van om zich voor twee jaar aan een goed doel te verbinden.
“Je krijgt er veel voor terug. Yesim en ik hebben veel lol samen. Ik leer van alles over pubers, en over de Turkse cultuur. Met een beetje mazzel kan ik haar een eindje op weg helpen met haar carrière. Dat geeft een goed gevoel.” Praktisch gezien levert het vrijwilligerswerk haar geen problemen op. Als mentor bij Giving Back bepaal je zelf wanneer je met je mentee afspreekt. Dat maakt het heel flexibel.”
Na een selectiegesprek werd Jonker in september 2009 gekoppeld aan de toen 16-jarige Yesim Ikiz, een Rotterdamse scholiere uit 4-HAVO die graag in de zorg wil gaan werken. Minimaal eens per maand trekken ze er samen een paar uur op uit. “Het eerste jaar deden we vooral gezellige dingen, om elkaar beter te leren kennen en een band op te bouwen”, aldus Jonker. “Nu, in het tweede schooljaar, laat ik Yesim ook kennismaken met collega’s en ga ik bijvoorbeeld mee naar een studiedag van een vervolgopleiding.”
Na anderhalf jaar heeft Jonker echt het gevoel dat ze wat kan betekenen voor Yesim. Vooral door haar te laten zien dat er meer te koop is dan de relatief kleine en beschermde wereld waar haar mentee in is opgegroeid. “Voor we elkaar leerden kennen had Yesim nog nooit Chinees gegeten, of in een trein gezeten. Die ervaringen zijn misschien wel net zo belangrijk als haar een realistisch beeld van het werkende leven in de zorg te geven.”
Voorbeeldfunctie
De kinderen die aan het Giving Back-programma meedoen, hebben het allemaal in zich om de leiders van de toekomst te worden. Maar ze groeien op in een omgeving waar het niet altijd makkelijk is die talenten te benutten. “Het ontbreekt vaak aan goede voorbeelden”, zegt Marcel van der Kooij, directeur van Giving Back, “en aan een netwerk dat hen helpt om verder te komen. Ouders willen het beste voor hun kind, maar doordat ze zelf bijvoorbeeld laag opgeleid zijn, de taal niet goed spreken of de Nederlandse gewoonten niet goed kennen, weten ze niet altijd hoe ze hun kind op weg moeten helpen. Ons programma geeft de kinderen dan een duwtje in de goede richting. Na twee jaar sturen we zelfbewuste tieners de wereld in, die weten wat ze willen en hoe ze dat moeten bereiken.”
De mentor is een positief rolmodel voor de leerling. Juist vanwege die voorbeeldfunctie, worden vrouwelijke mentoren aan meisjes gekoppeld en mannelijke aan jongens. Wederzijdse interesses staan bij de matching centraal.
“Het liefst koppelen we iedere leerling aan een mentor uit de branche van zijn voorkeur”, zegt Van der Kooij. “Hoe meer overeenkomsten in de interesses, hoe beter het voorbeeld. Helaas lukt dat niet altijd. Zo zijn er elk jaar meer jongeren die in de zorg willen werken dan dat zich mentoren uit dat veld melden.”
Realistischer verwachtingen
Christine ten Hove (33), kinderarts in het AMC, deed dat in 2007 wel. Tot haar blijdschap werd ze gekoppeld aan een Amsterdamse VWO-scholiere die net als zij arts wil worden, de Nederlands-Marokkaanse Ihsan Amajja (nu 19). “Een mentee met een andere interesse was ook prima geweest”, zegt ze, “maar het is extra leuk om een toekomstige collega op weg te helpen.”
In de twee jaar dat ze samen optrokken hadden ze het altijd gezellig samen, of ze nu naar de film, de bibliotheek of het ziekenhuis gingen. Maar Ten Hove moest in het begin wel wennen aan het communiceren met een puber. “Het koste soms wat moeite om een afspraak met Ihsan te maken. Ik twijfelde even of ze wel of ze wel echt gemotiveerd was. Als snel bleek echter dat het niets met desinteresse te maken had, maar met puberale ongemakkelijkheid. Naarmate we elkaar beter leerden kennen, verliep het contact makkelijker.”
Ishaf is moslima en draagt een hoofddoek. Dat leverde een interessant gesprek over cultuurverschillen op. “We komen uit heel uiteenlopende werelden”, zegt Ten Hove, “en toch ook weer niet. We willen allebei graag de beste dokter worden die we kunnen zijn. Het is leuk en leerzaam is om te merken dat je, ondanks een totaal andere achtergrond, je idealen kunt delen.”
Inmiddels ligt het Giving Back-programma anderhalf jaar achter Ten Hove, maar ze houdt nog steeds contact met haar mentee. Die zit nu in het tweede jaar van haar studie medicijnen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. “Ik denk dat Ihsan door alles wat ik haar heb verteld met realistischer verwachtingen is gaan studeren”, besluit Ten Hove. “Dat geeft haar waarschijnlijk een – nog –betere kans van slagen. Ik hoop dat ik haar over een paar jaar als collega kan begroeten!”
[Kader]
Wat vindt de mentee?
Yesim Ikiz (17), mentee van Claartje Jonker:
“Claartje en ik hebben veel gepraat over haar studie en haar werk. Dat helpt me om de goede keus te maken voor een vervolgstudie. Eerst had ik daar wel twintig ideeën voor, nu twijfel ik alleen nog tussen diëtiste, mondhygiëniste of iets met dermatologie. Ik hoop dat zich nog veel meer mensen uit de zorg als mentor melden, want het heeft mij echt geholpen dat ik daar alvast een beetje kon rondkijken. Behalve dat ik veel opsteek van Claartje, is het gewoon heel gezellig om met haar op te trekken. Het leukste vind ik het als we samen ergens gaan eten waar ik nog nooit ben geweest. Ik hoop dat we ook na afloop van het programma con
[Kader]
Giving Back
De stichting Giving Back werd in 1999 opgericht door Charles Ruffolo, een Amerikaanse beroepsmilitair die met een Nederlandse trouwde en zich hier vestigde. Na zijn militaire carrière ging hij als ‘professioneel netwerker’ aan de slag. Samen met twaalf studenten van de Hogeschool Haarlem begon hij Giving Back, eerst alleen in Amsterdam, later ook in Den Haag, Rotterdam en Utrecht. Per stad worden jaarlijks maximaal 30 scholieren (allochtonen en autochtonen) aan het programma toegelaten.
Sinds 1999 zijn er zo’n 450 talentvolle HAVO-ers en VWO-ers aan succesvolle mentoren gekoppeld. Van hen is 88% doorgestroomd naar HBO of universiteit, 18% meer dan het landelijk gemiddelde. Of de deelnemers na hun opleiding makkelijker werk vinden, is niet bekend. Sinds 2009 biedt Giving Back ook een begeleidingsprogramma voor studenten.
Voor het nieuwe schooljaar is Giving Back op zoek naar enthousiaste, inspirerende mentoren uit de zorg met HBO- of academisch niveau. Woont u in (de omgeving van) Amsterdam, Rotterdam, Den Haag of Utrecht en bent u geïnteresseerd? Meldt u dan aan via de website: http://www.givingback.nl.
Marte van Santen 