FIT DE HERFST DOOR

 Gepubliceerd in Plus Magazine, oktober 2012

Blaadjes in de mooiste kleuren, onstuimige stormen: de herfst brengt van alles. Dit is hét moment om extra weerstand op te bouwen, zodat griep en verkoudheid minder kans krijgen. Met deze tips kom je fit de herfst door. 

In beweging!

Hoe fitter je bent, hoe beter je weerstand. Om de beruchte najaarsverkoudheid te vermijden, is het dus belangrijk om lekker in beweging te blijven, óók in de herfst. Bovendien maak je als je beweegt het gelukshormoon seotonine aan, wat de kans op een herfstdip verkleint. (Zie verderop deze pagina.) Veel daglicht doet dat ook, dus buiten bewegen is het allerbeste.

Herfstblues

Voelt u zich zodra in september de eerste blaadjes verkleuren moe en somber? Krijgt u dan enorme trek, en wilt u eigenlijk de hele dag slapen? Grote kans dat u een seasonal affective disorder (SAD) heeft, zoals een najaars- of winterdepressie ook wel wordt genoemd. Zo’n 480.000 Nederlanders lijden eraan. Nog eens 1,3 miljoen mensen hebben een herfstdip, met vergelijkbare, maar mildere klachten. Opvallend genoeg hebben vrouwen er vaker last van dan mannen; wel vier keer zoveel zelfs. Waarschijnlijk heeft dat te maken met (schommelingen in) de vrouwelijke hormonen. Goed nieuws voor vrouwen is dan weer dat de kans op een seizoensdepressie na de menopauze afneemt.

Deze tips kunnen helpen om de herfstblues te bestrijden.

• Zorg voor een goed verlichte woon- en werkkamer.
• Maak dagelijks een wandeling. Liefst ’s ochtends, want dan is het licht op zijn krachtigst.
• Inspanning bevordert de aanmaak van serotonine, het stofje dat je een blij gevoel geeft. Bewegen dus!
• Geef liever niet toe aan de behoefte om overdag te slapen. Doet u dat toch, dan raakt het slaap-waakritme ontregeld.
• Beperk de hoeveelheid koolhydraatrijk voedsel (brood, pasta, aardappelen). Van teveel koolhydraten raak je vermoeid, en daar word je weer somber van.
• Breng structuur in uw dag aan. Op vaste momenten opstaan, eten en bewegen geven je biologische klok mogelijk een zetje in de goede richting.

Houden de depressieve herfstklachten aan, dan is lichttherapie vaak een goede oplossing. Vraag de huisarts om een verwijzing. Daarbij worden patiënten gedurende een werkweek dagelijks 45 minuten aan een daglichtlamp blootgesteld. Het resultaat is indrukwekkend: 70 à 80% is daarna helemaal van zijn klachten af. Overweeg je zelf een speciale ‘lichttherapielamp’ aan te schaffen, doe dit dan in overleg met de huisarts. Bij sommige mensen kunnen de lampen de klachten verergeren. Mensen met een stemmingsstoornis kunnen door lichttherapie bijvoorbeeld manisch worden. Verder maken sommige ziektes, zoals diabetes, de ogen extra gevoelig voor licht, met mogelijk beschadigingen tot gevolg. Hetzelfde geldt voor bepaalde soorten medicijnen, zoals antidepressiva en sommige antibiotica.

Ventileren 

Als de wind om het huis loeit en de regen tegen de ruiten slaat, is het verleidelijk om alle deuren en ramen potdicht te doen. Slecht idee! In een woning die onvoldoende geventileerd wordt – en dat zijn er miljoenen in Nederland – groeien namelijk gemakkelijk schimmels en huismijt, onder andere door de tien (!) liter vocht die bewoners, huisdieren en planten gezamenlijk gemiddeld per dag produceren. Op hun beurt kunnen die gezondheidsklachten veroorzaken, zoals benauwdheid, hoofdpijn of chronische neusverkoudheid. Laat daarom dag en nacht minstens twee ramen op een kier (of ventilatieroosters open), zodat de lucht goed kan circuleren. Enkel een uurtje per dag luchten is NIET genoeg.

Haal die griepprik

Met het ouder worden gaat het afweersysteem langzaam minder goed werken. Dat maakt ouderen extra vatbaar voor de griep zelf, maar ook voor complicaties van griep. Vandaar dat alle 60-plussers jaarlijks in de herfst een oproep voor een griepprik krijgen. Dat geldt ook voor patiënten met longaandoeningen, hart- en vaatziekten, diabetes, immuunziekten of chronisch nierfalen.

Van de vijf miljoen Nederlanders die een oproep krijgt, haalt 70% haalt de prik daadwerkelijk bij de huisarts. Lang niet iedereen dus! En dat terwijl de griepprik volgens de Gezondheidsraad bij 60-plussers naar schatting 50% van de griepgevallen en de ziekenhuisopnames door griep voorkomt. Halen dus, die prik!

Genieten van gezonde seizoensgroenten

De herfst is bij uitstek de tijd van appels en peren. Daar hebben we in Nederland genoeg van: 26 miljoen appelbomen en 24 miljoen perenbomen sieren ons landschap. Appels zitten boordevol vitamine C. Het leukste is om het fruit zelf te plukken in één van de vele pluktuinen (zie voor een overzicht de website nederlandbloeit.nl).

Een ander typisch herfstfruit zijn bramen. Je vindt ze gratis op veel plekken in het bos of langs het spoor. Bramen zijn kleine gezondheidsbommetjes, vol vitamine C, E en calcium.

De laatste jaren wordt de pompoen steeds populairder in ons land. Terecht, want pompoenen zijn niet alleen mooi, maar ook erg lekker en gezond.

Voor een gezonde kleurexplosie op je herfstbord kies je rode bieten of rode kool. Rode bieten bevatten belangrijke mineralen, zoals kalium, foliumzuur en ijzer. Je kunt ze rauw raspen voor in een salade. Als je bieten kookt, verwijder de schil dan pas na de bereiding om kleurverlies te voorkomen. Rode kool is al net zo rijk aan voedingsmiddelen, waaronder vitamine C en E, bètacaroteen, foliumzuur en kalium. Bovendien bevat rode kool veel vezels. Kook de kool niet te lang, dat gaat ten koste van de smaak én de vitaminen.

Paddenstoelen zoeken

Veel paddenstoelenliefhebbers kunnen hun geluk niet op in de herfst: eindelijk eetbare paddenstoelen zoals cantharellen en eekhoorntjesbrood in het bos zoeken! Maar pas op: ook in Nederland zijn veel giftige paddenstoelen te vinden. In 2009 overleed er nog een 65-jarige vrouw uit Zoutkamp, nadat ze een supergiftige knolamaniet (bijnaam: doodsengel) met een weidechampignon had verward. Eet dus alleen wilde paddenstoelen als u genoeg over ze weet. Een veilige optie is om onder begeleiding van een deskundige gids een paddenstoelenexcursie te doen. Overigens ontmoedigt Natuurmomenten het meenemen van paddenstoelen uit het bos. Dit om de natuurlijke kringloop niet te verstoren en zoveel mogelijk mensen van de paddenstoelenrijkdom te laten genieten.

Kastanjes tegen een droge huid

Veel mensen krijgen er in de herfst last van: een droge huid. Een natuurlijk middeltje daartegen is kastanjepuree. Kook de kastanjes ongeveer een half uur, pel ze en stamp ze samen met wat kooknat fijn tot een goed smeerbare puree. Wrijf hiermee de huid in. Ook lekker: een kastanjebad. Stamp een kilogram kastanjes fijn, laat dit in ruim water een uur koken, giet het door een zeef en voeg dit afkooksel toe aan (niet te heet) badwater.

 

[Kader]

Hoeveel vocht produceert u in huis?

• Koken per keer: 2 liter
• Afwassen per keer: 0,5 liter
• Vloer dweilen per keer: 1,5 liter
• Ademen, transpireren per gezin per dag: 2-5 liter
• Uitstoot van planten per dag: 0,5-2 liter
• Douchen per keer: 0,2-2 liter
• Wassen per week: 12 liter

[Kader]

Tips om griep te vermijden

‘Van in de regen lopen word je verkouden’, hoor je vaak. Niets van waar. Ziekmakende bacteriën en virussen verspreiden zich namelijk door de lucht, met praten, niezen en hoesten, of via handen of voorwerpen, zoals een deurknop. Besmetting vindt vooral plaats in ruimtes waar mensen dicht bij elkaar zitten en waar slecht wordt geventileerd. Ook om de gevreesde herfstgriep te voorkomen is goede ventilatie dus belangrijk! Overigens is het wél waar dat het griepvirus beter gedijt bij lagere temperaturen, waardoor het in de herfst en winter langer actief blijft.

Andere tips om de griep te vermijden: was meerdere keren per dag uw handen en droog ze af met een papieren doekje (dat u daarna weggooit). Raak uw mond, neus en ogen zo min mogelijk aan. Hoesten of niezen? Doe dat dan in uw elleboogholte in plaats van in uw hand. Gebruik voor het neus snuiten papieren zakdoekjes en gooi ook die meteen weg.